KOLONOSKOPİ

Kolonoskopi anüsten girilerek kalın barsağın endoskop yardımıyla görüntülendiği bir işlemdir. İşlem sırasında ince barsağın son kısmına (distal ileum) geçilerek bu kısımda incelenebilir.
İşlem ucunda optik bir kamera ve ışık kaynağı olan ince ve kıvrılabilen fiberoptik elektronik bir aletle yapılır ve incelenen kısımlar ekranda görüntülenir.
Hastalıkların görüntülemesi ile beraber doku örneklemesi yapılabilir, aynı zamanda endoskopik cerrahi girişimlere de imkan sağlar. Sigmidoskopi ise kolonoskopi ile benzer bir işlem olup, kalın barsağın sadece son kısmı incelenir.

Kolonoskopi gastrointestinal sistem kanaması olanlara, barsak alışkanlıklarında değişim olanlara ve kanser şüphesi olanlara uygulanır.
Kalın barsak kanserlerinin tanısıyla beraber inflamatuvar barsak hastalıklarının tanısında da faydalıdır. Yaşlı hastalarda sebebi bilinmeyen anemi durumlarında gastroskopi ile beraber yapılmalıdır.
Gaitada gizli kan testi pozitif olan hastalarda da kolonoskopi endikasyonu mevcuttur.
Kolonoskopi kanama odağının bulunması, kanamanın durdurulması ve yabancı cisimlerin çıkarılması amacıyla kullanılabilir. Yine kolonoskopi ile biopsiler yapılabilir ve polip gibi lezyonlar çıkarılabilir.
Siyah renkli büyük abdest yapmak mide-barsak içine kanama bulgusu olabilir ve bu hastalarda da gastroskopi ve kolonoskopi ile inceleme gerekebilir.

Kolonoskopi 50 yaş üzerinde kolorektal kanser tarama testi olarakta kullanılır. Ailevi kolorektal kanser öyküsü olan kişilerde görüntüleme daha erken yaşlarda başlar. Ortalama riskli kişilerde 50 yaşından itibaren kolonoskopi yapılmalı ve normal bulgular mevcutsa her 5 yılda bir sigmoidoskopi veya her 10 yılda bir kolonoskopi tekrarlanmalıdır.
İlk kolonoskopide polip tespit edilen hastalarda tespit edilen polip sayısına ve polibin histopatolojik inceleme sonucuna göre 1-5 yılda bir kolonoskopi tekrarlanır.
Tarama sıklığı kişinin taşıdığı risk faktörüne göre bireysel olarak belirlenmelidir.
Kolorektal kanser tanısı konmuş hastalarda cerrahi öncesinde mutlaka kolonoskopi yapılmalı, cerrahi sonrasında ise 1. ve 4. yıllarda kolonoskopi tekrarlanmalıdır. İnflamatuvar barsak hastalığı (ülseratif kolit, crohn hastalığı) olanlarda ise ilk tanı sonrasında her 1-2 yılda bir kolonoskopi tekrarlanmalıdır. Kalıtsal kolorektal kanser riski olanlarda (FAP, AFAP, HNPCC) ilk kolonoskopi yaşı 10-20’li yaşlara çekilir ve yıllık olarak kolonoskopi tekrarlanmalıdır.
Birinci dereceden yakınlarında kolorektal kanser öyküsü olanlarda ise ilk kolonoskopi yaşı 40 olup kolonoskopi 5 yılda bir tekrarlanır.

Kolonoskopi işlemi öncesinde yeterli görüntülemenin sağlanabilmesi amacıyla barsak temizliği yapılmalıdır. Hastanın kullandığı ilaçlar konusunda doktor uyarılmalı, kan sulandırıcı ilaçlar işlemden en az 7 gün önce doktor kontrolünde kesilmeli, gerekli durumlarda bu süre zarfında düşük molekül ağırlıklı heparin tedavisi verilmelidir.
Kolonoskopi işlemi sedasyon altında yapılır. İşlem yaklaşık olarak 10-30 dakika sürer ve tüm işlem boyunca hastanın tansiyon, nabız ve solunumu monitör aracılığıyla takip edilir. İşlem sonrasında ise hasta 15-30 dakika dinlendirilir, gıda alımı 1 saat sonra başlayabilir.
İşlem sonrasında işlemde hava verilmesi nedeniyle gaz çıkarma ihtiyacı ve şişkinlik hissedilebilir. Sedasyon yapılmış hastaların 2-4 saat dikkat gerektiren işleri yapması uygun değildir (araba kullanmak gibi).